PHÁT BIỂU KHAI MẠC HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA

QUẢNG BÌNH 410 NĂM HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN

TS. TRẦN TIẾN DŨNG
TUV, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình

Trong tiến trình phát triển của Lịch sử Việt Nam, Quảng Bình là vùng đất có bề dày lịch sử văn hóa lâu đời từ thời đại đồ đá, thuộc giai đoạn văn hoá Hoà Bình cách đây gần 1 vạn năm, kế thừa nền văn hoá hậu kỳ đồ đá mới - sơ kỳ kim khí - văn hoá Bàu Tró (cách đây khoảng 4.000 năm đến 3.500 năm) và là nơi phân kỳ, hội tụ, giao thoa, đan xem giữa nhiều nền văn hóa lớn của dân tộc, như văn hóa Đông Sơn - Sa Huỳnh, Việt Mường - Đại Việt - Chămpa, Đàng Trong - Đàng Ngoài, Thăng Long - Phú Xuân….và được phát triển cho đến ngày nay. Đây là vùng đất hàm chứa nhiều giá trị truyền thống lịch sử, văn hóa rất độc đáo của đất nước.

Ngay từ thời các vua Hùng dựng nước, Quảng Bình đã hiện diện trong cơ cấu hành chính Nhà nước Văn Lang với tên gọi "Bộ Việt Thường". Theo tiến trình lịch sử, sau hơn nghìn năm Bắc thuộc, năm 1069, vùng đất Quảng Bình chính thức trở về quốc gia Đại Việt, đến năm 1604, Chúa Tiên Nguyễn Hoàng đã thống nhất lại các đơn vị hành chính thuộc quyền và chính thức đổi tên phủ Tiên Bình thành phủ Quảng Bình. Danh xưng “Quảng Bình” chính thức đi vào lịch sử dân tộc.

Có thể nói rằng, trong lịch sử hình thành và phát triển của dân tộc, Quảng Bình có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng của đất nước, là nơi giao hội những điều kiện tự nhiên, những giá trị lịch sử, văn hóa, xã hội và truyền thống của hai miền Nam - Bắc; là phên dậu của Nhà nước Văn Lang - Âu Lạc; là chiến địa khốc liệt trong trong thời gian dài của lịch sử dân tộc. Nơi đây đã từng là nghìn năm Bắc thuộc; chiến địa của các triều đại phong kiến Chiêm Thành và Trung Quốc; vùng biên giới giữa Đại Việt và Chămpa, đã chứng kiến nhiều cuộc xung đột của vùng biên viễn, biên cương được minh chứng bởi dấu tích của Lũy cổ Lâm Ấp, lũy cổ Hoàn Vương; là nơi khởi đầu cho công cuộc mở cõi về phương Nam của nước Đại Việt từ năm 1069; là ranh giới thời kỳ Trịnh – Nguyễn phân tranh kéo dài dằng dặc hơn hai thế kỷ với dòng sông Gianh lịch sử “Xương chất thành núi, máu chảy thành sông” cùng các vết tích của nội chiến tương tàn được ẩn chứa trong Di tích lũy Trấn Ninh, Trường Dực và Động Hải. Đây là vùng đất đã trải qua nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử, và trong thời kỳ nào Quảng Bình cũng nằm vào vị trí xung yếu của lịch sử dân tộc, phải chứng kiến và chịu đựng nhiều nỗi đau chia cắt, chiến tranh xâm lược, binh đao lửa đạn, nội chiến tương tàn, tranh giành quyền lực…..
Chính lịch sử, thiên nhiên đã tạo nên không gian văn hóa Quảng Bình đa sắc màu, khắc nghiệt của thiên nhiên, thử thách ác liệt của lịch sử đã gây ra biết bao gian khổ, đau thương, mất mát, hy sinh đè nén lên mỗi người dân Quảng Bình, nhưng những điều đó không bao giờ khuất phục được ý chí của người dân Quảng Bình, mà ngược lại bằng ý chí và nghị lực phi thường, họ đã chiến thắng và làm chủ quê hương, đất nước.

Quảng Bình là vùng đất “địa linh, nhân kiệt” và “văn vật”, đây là một trong những cái nôi thu hút và môi trường đào luyện nhiều nhân vật lịch sử, hiền tài, thiên tài của đất nước như: Lý Thường Kiệt, Trần Bang Cẩn, Hồ Cưỡng, Hoàng Hối Khanh, Đào Duy Từ, Phan Thúc Duyện... Đây là vùng đất có nhiều làng khoa bảng, văn hóa danh tiếng, được truyền tụng từ đời này sang đời khác như “Bát danh hương”: “Sơn - Hà - Cảnh - Thổ - Văn - Võ - Cổ - Kim” và Phù Lưu, Lộc Điền, Cao Lao, Lý Hòa, Trung Bính, Quảng Xá, Mỹ Lộc, An Xá, Phù Chánh, Hòa Luật, Đại Phong, Lộc An….., nơi đã sản sinh, nuôi dưỡng, tôi luyện và hun đúc nên nhiều bậc danh nhân, anh hùng, hào kiệt, trí dũng song toàn, đa văn quảng kiến, làm rạng danh cho vùng đất “địa linh, nhân kiệt”, mãi mãi là niềm tự hào của dân tộc và bao thế hệ cộng đồng cư dân Quảng Bình, như: Trương Xán, Dương Văn An, Nguyễn Đăng Tuân, Võ Xuân Cẩn, Nguyễn Duy Cần,… trên con đường khoa bảng và quan trường; Nguyễn Hàm Ninh, Hàn Mạc Tử, Lưu Trọng Lư,…. trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật. Trong lĩnh vực quân sự có những tướng lĩnh tài ba, tiếng tăm lừng lẫy như: Nguyễn Hữu Dật, Nguyễn Hữu Cảnh, Trương Phúc Phấn, Hoàng Kế Viêm, Lê Trực, Nguyễn Phạm Tuân,….. và đặc biệt đại tướng Võ Nguyên Giáp, đại tướng huyền thoại, nhà quân sự thiên tài, nhà văn hóa lớn, mà tên tuổi và sự nghiệp của Người chói lọi, vang lừng cả thế giới. Họ là những bậc tinh anh, hiền tài và là hào quang tỏa sáng muôn đời; tên tuổi và sự nghiệp của họ được sử sách ghi công, nhân dân tôn thờ và trường tồn mãi mãi.

Nhìn lại những chặng đường lịch sử hình thành và phát triển của vùng đất Quảng Bình từ thời kỳ sơ sử cho đến nay, đặc biệt từ năm 1069, khi trở về quốc gia Đại Việt và năm 1604 – năm hình thành tỉnh Quảng Bình, danh xưng Quảng Bình chính thức đi vào lịch sử dân tộc và tồn tại sâu thẳm trong mỗi một người dân cho đến hôm nay. Chúng ta tự hào về các giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng của vùng đất Quảng Bình, tự hào về các thế hệ cha ông đã có công xây dựng và bảo về quê hương, tự hào về những chặng đường lịch sử vẻ vang và hào hùng, những trang sử vàng chói lọi của của quê hương Quảng Bình “Địa linh, nhân kiệt”, “Quật khởi” và “Hai giỏi” trong suốt tiến trình lịch sử của dân tộc. Những giá trị truyền thống văn hóa nói trên đã được nuôi dưỡng, phát triển qua các thế hệ cư dân và đã tạo nên một sắc diện văn hóa đặc sắc Quảng Bình hôm nay.

Sống trên mảnh đất quê hương, kế thừa những thành quả của biết bao thế hệ, với đạo lý uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ người trồng cây, mỗi người dân Quảng Bình mãi mãi ghi ơn những thế hệ tiền nhân khai khẩn, bảo vệ, xây dựng và phát triển vùng đất Quảng Bình đến được như ngày nay.

Nhân dịp kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình (1604-2014), UBND tỉnh Quảng Bình chủ trì phối hợp với Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam đồng tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia về Quảng Bình 410 năm hình thành và phát triển. Hội thảo có ý nghĩa đặc biệt quan trọng nhằm làm rõ ý nghĩa lịch sử của quá trình hình thành và phát triển vùng đất và tỉnh Quảng Bình, nêu bật những giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng; khơi dậy niềm tự hào về truyền thống vẻ vang của nhân dân tỉnh nhà từ khi hình thành đến nay, đồng thời là dịp để thể hiện đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” đối với các thế hệ cha ông đã có công dựng nước, giữ nước; là dịp để tiếp tục khẳng định và tôn vinh các giá trị lịch sử, văn hóa, truyền thống cách mạng của vùng đất Quảng Bình “Địa linh, Nhân kiệt”, “Quật khởi” và “Hai giỏi”. Đồng thời, phát huy các giá trị, giáo dục, bồi đắp những truyền thống tốt đẹp của quê hương, đất nước, khích lệ thế hệ trẻ hôm nay và mai sau có trách nhiệm tiếp bước những chặng đường lịch sử vẻ vang và hào hùng của bao thế hệ cha ông, ghi tiếp những trang sử vàng chói lọi của quê hương, đất nước; phát huy truyền thống yêu nước nồng nàn, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, tinh thần đoàn kết, anh dũng, kiên cường, bất khuất trong chiến đấu; cần cù, sáng tạo với ý chí nghị lực phi thường trong lao động, học tập của các thế hệ cư dân Quảng Bình; khơi dậy niềm tự hào dân tộc, lòng tự hào về truyền thống vẻ vang và hào hùng của bao thế hệ cha ông, của Đảng bộ, chính quyền, quân và dân tỉnh nhà trong suốt tiến trình lịch sử, phát huy các giá trị và bồi đắp thành sức mạnh tổng hợp phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng quê hương Quảng Bình ngày càng giàu đẹp, văn minh, nhân dân ấm no, hạnh phúc.

Với lý do trên, tôi xin tuyên bố khai mạc hội thảo.
Xin trân trọng cám ơn./.